Çocuklarda kabızlık nedir?Nasıl tarif edilir?
Öncelikle biz kabızlığı ikiye ayırıyoruz.
Burada şu an bahsedeceğimiz fonksiyonel kabızlıktır.
Kabızlığı genel olarak tarif ettiğimizde dışkılamada gecikme veya zorlu dışkılama diyebiliriz.Biraz daha detaylı baktığımızda en az 1 ay süreyle haftada 2 veya daha az dışkılama görüldüğünde kabızlıktan bahsetmeye başlarız fakat tam anlamıyla kabızlık demek için özel tanı kriterlerimizvardır. Onları kullanırız. Çünkü tek başına dışkılama süresinde uzama kabızlık manasına gelmez. Mesela bebeklik döneminde bebekler şaşırtıcı bir biçimde hiçbir rahatsızlık duymadan 6-7 günde bir dışkı yapabilir. Keyifleri yerinde, huzurlu, kilo alımları ile ilgili bir problem olmayan, ekstra sorunu olmayan bu bebeklerdeki dışkılama şekilleri normal olarak kabul edilir.
Tanı kriterlerindenbahsedebilirmisiniz?
Fonksiyonel kabızlık için roma kriterlerini kullanıyoruz
Bebek ve yeni yürüyen çocuklarda;
En az bir ay süreyle söyleyeceklerimden en az ikisinin varlığında fonksiyonel kabızlık düşünüyoruz:
• Haftada iki veya daha seyrek dışkılama
• Tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra en az bir kez dışkı kaçırma
• Aşırı dışkı birikimi öyküsü
• Ağrılı ve sert dışkılama öyküsü
• Rektumda büyük fekal kitle varlığı
• Tuvaleti tıkayabilen büyük çaplı dışkı öyküsü
4-18 yaş arası çocuklarda ise :
En az iki ay süreyle aşağıdakilerden en az ikisinin varlığında kabızlıktan bahsediyoruz:
• Haftada iki veya daha seyrek dışkılama
• Haftada en az bir kere dışkı kaçırma
• Aşırı istemli dışkı tutma öyküsü-öyle ki dışarıdan hissedilir, bacaklarını kasar, koşmaya başlar, makaddan dışkının çıkmasını engellemeye çalışır
• Ağrılı ve sert dışkılama öyküsü
• Rektumda büyük fekal kitle varlığı
• Tuvaleti tıkayabilen büyük çaplı dışkı öyküsü
Çocuklarda kabızlık niçin görülür?
Kabızlık gelişiminde asıl suçlanan faktör beslenme şeklidir. Bu nedenle çocuklarda beslenme tarzının detaylı olarak sorgulanması gerekir. Yeterli, düzenli, dengeli beslenmemek, su tüketiminin az olması, lif içeren sebze meyve tüketiminin az olması, abur cubur tüketiminin fazla olması kabızlığa neden olabilmektedir.
Ayrıca tuvalet eğitimi döneminde yapılan hatalar kabızlık nedenlerinden biridir. Tuvalet eğitiminin amacı, bağırsak içeriğinin boşaltılacağı zamana kadar dışkı tutma alışkanlığının kazanılmasıdır. Bu durum, bu yeteneği kazanmaya çalışan çocukta az sıklıkta dışkılamaya çalışma ve neticede birikmiş ve katılaşmış dışkının oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Bunun için, çocukları tuvalet eğitimine itmekten ziyade, tuvalet eğitimine hazır olup olmadıklarını gösteren bulguların izlenmesi ve uygun zamanın buna göre tayin edilmesidir.
Ayrıca çocuğun tuvalet ihtiyacını oyun, tuvaletin kirli olması gibi nedenlerle ertelemesi
Hareketsizlik, vaktin büyük bir bölümünü televizyon ya da bilgisayar başında geçirmek
Okula başlamak gibi yeni bir sosyal yaşantıya adım atmak, okulda tuvalete gitmekten çekinmek gibi nedenler kabızlığa yol açmaktadır.
Ağrılı dışkılama, kabızlıkta önemli bir nedendir. Özellikle dışkının katılaşması, taşlaşmasına neden olan en önemli faktörün ağrılı dışkılama olduğu gösterilmiştir. Çünkü ağrı, çocuğun dışkılamayı ertelemesine, bu da dışkının bağırsakta birikerek daha büyük ve katı bir hal almasına neden olarak dışkılama esnasındaki ağrıyı daha da artırmaktadır. Bu da kısır bir döngüye neden olmaktadır. Yani ağrı nedeniyle gaitasını tutar, tuttukça gaita sertleşir.
Ayrıca bebeklerin ek gıdaya geçiş döneminde de kabızlık görülmektedir.
Kabızlık esnasında ne gibi ilave bulgular gözlenebilir
Uzun süren kabızlıkla karın ağrısı, iştahsızlık, bulantı, kusma gibi problemler oluşur.
Dışkısı gelen çocuk, bir köşeye saklanır, dışkılamayı ertelemek için bacaklarını ve kalçasını kasar, ağlar, terler, kızarır ve anne-babayı endişe eden bir süreç yaşanmaya başlar.
Sürekli kabızlığı olan çocuğun idrar torbasının kapasitesi azalacağından (komşuluktan dolayı) bu çocuklar normalden daha sık idrara çıkabilir ve daha sık idrar yolu enfeksiyonları izlenir.
Ayrıca makada yakın bölgede katı, taşlaşmış gaitanın üst kısımlarında daha sıvı gaita bulunur. Bu gaita sızarak iç çamaşıra bulaşır. Sanki gaitasını kaçırmış gibi bir izlenim oluşturur.
Kabızlık sık görülen bir durum mudur?
Çocukluk çağında oldukça sık görülen bir durumdur. Tahmini olarak okul öncesi çocuklarda %3 ila %5 arasında görülmektedir.
Önleme ve tedavide neler yapılır?
Bebekler ilk 6 ayda sadece anne sütü ile beslenmeli ve 2 yaşına dek anne sütü almalıdır.
Geçerli nedenlerden dolayı anne sütü verilemiyorsa doktor tarafından önerilen mamalar kullanılabilir.
Tuvalet terbiyesinin 2,5 yaşından önce verilmemesi, bu konuda anne babaların zorlayıcı bir tavır takınmaması önemlidir.
Tuvalet eğitimi sırasında tuvalette müzik dinletilmesi, kitap okunması gibi hoş eğlencelerle alıştırılmaya çalışılması bu zorlu dönemin daha kolay geçilmesini sağlayacaktır.
Klozet tipi tuvalet kullanılıyorsa çocuğun ayağının altına bir tabure koyularak dizlerin kalçadan yüksek olması sağlanmalıdır. Bu şekilde oluşturulan çömelme benzeri hareket oluşturduğu açı ile dışkılamayı kolaylaştırmaktadır.
OKUL ÇOCUĞUNDA, Tuvalet ertelenmemelidir. Tuvalet pis gitmek istemiyorum yerine tuvalet ihtiyacını sağlayıp el hijyenine dikkat edilmelidir.
Spor barsak hareketlerini arttıracaktır.
Lifli gıdalar; tam tahıllı ekmekler(tam buğday, koyu çavdar, yulaf), elma, kayısı, domates, vişne, kurutulmuş meyve, her türlü yeşil sebze tüketimi arttırılmalıdır. Lifli gıdalar suyu emip, dışkıyı yumuşatır. Böylece sindirilmiş yiyecekler bağırsakta daha hızlı ve kolay ilerler. Atıştırmak için cips yerine patlamış mısır, fındık, kurutulmuş meyve tercih edilmelidir. Meyveleri kabuklu tüketmeye ve bol su tüketimine özen gösterilmelidir.
Özellikle sabahları ılık su içmek bağırsakları olumlu yönde çalıştıracaktır.
Özellikle yemek sonrası tuvalete oturma önemlidir.
Tedavide ise çocuğa zarar vermeyecek ilaçlar seçilir uygun dozda ve uzun süreli tedavi verilir.
Doktorunuzun tavsiye ettiği ilaçları kullanırken bu rahatsızlığın çok sık görüldüğü, hastayı ve anne babaları çok yoran bir hastalık olduğu unutulmamalıdır.
En sık yapılan hatalar; ilaç tedavisinin uygun dozda verilmemesi veya yarar gören çocuklarda ilaçların kısa zaman sonra kesilmesidir.
Tedavinin uzun süreli olması çocuğun ağrılı dışkılama deneyimini unutması açısından önemlidir.
Tedavi edilmediğinde neler yaşanabilir?
Kabızlık uzun sürdüğünde, aşırı gerilmeye bağlı hemoroid (basur) ve sert dışkıya bağlı fissürler (çatlak) oluşturabilir. Bu nedenle kanama görülebilir.
Bazen çok zorlanma barsak yüzeyinin makattan dışarı itilmesine neden olur.
Ayrcıca çeşitli psikososyolojik sorunlar ortaya çıkabilir.”dedi.
Öncelikle biz kabızlığı ikiye ayırıyoruz.
- Si ; Fonksiyonel kabızlık dediğimiz herhangi bir biyokimyasal veya anatomik neden olmaksızın, zor, az sıklıkta veya yarım kalmış dışkılama ile giden kabızlık, yani daha çok çocuğun beslenmesi ve psikolojiisi ile ilişkili kabızlık.
- 2. Si organik kabızlık dediğimiz altta bir biyokimyasal, anatomik hastalığın eşlik ettiği durumdur.
Burada şu an bahsedeceğimiz fonksiyonel kabızlıktır.
Kabızlığı genel olarak tarif ettiğimizde dışkılamada gecikme veya zorlu dışkılama diyebiliriz.Biraz daha detaylı baktığımızda en az 1 ay süreyle haftada 2 veya daha az dışkılama görüldüğünde kabızlıktan bahsetmeye başlarız fakat tam anlamıyla kabızlık demek için özel tanı kriterlerimizvardır. Onları kullanırız. Çünkü tek başına dışkılama süresinde uzama kabızlık manasına gelmez. Mesela bebeklik döneminde bebekler şaşırtıcı bir biçimde hiçbir rahatsızlık duymadan 6-7 günde bir dışkı yapabilir. Keyifleri yerinde, huzurlu, kilo alımları ile ilgili bir problem olmayan, ekstra sorunu olmayan bu bebeklerdeki dışkılama şekilleri normal olarak kabul edilir.
Tanı kriterlerindenbahsedebilirmisiniz?
Fonksiyonel kabızlık için roma kriterlerini kullanıyoruz
Bebek ve yeni yürüyen çocuklarda;
En az bir ay süreyle söyleyeceklerimden en az ikisinin varlığında fonksiyonel kabızlık düşünüyoruz:
• Haftada iki veya daha seyrek dışkılama
• Tuvalet eğitimi tamamlandıktan sonra en az bir kez dışkı kaçırma
• Aşırı dışkı birikimi öyküsü
• Ağrılı ve sert dışkılama öyküsü
• Rektumda büyük fekal kitle varlığı
• Tuvaleti tıkayabilen büyük çaplı dışkı öyküsü
4-18 yaş arası çocuklarda ise :
En az iki ay süreyle aşağıdakilerden en az ikisinin varlığında kabızlıktan bahsediyoruz:
• Haftada iki veya daha seyrek dışkılama
• Haftada en az bir kere dışkı kaçırma
• Aşırı istemli dışkı tutma öyküsü-öyle ki dışarıdan hissedilir, bacaklarını kasar, koşmaya başlar, makaddan dışkının çıkmasını engellemeye çalışır
• Ağrılı ve sert dışkılama öyküsü
• Rektumda büyük fekal kitle varlığı
• Tuvaleti tıkayabilen büyük çaplı dışkı öyküsü
Çocuklarda kabızlık niçin görülür?
Kabızlık gelişiminde asıl suçlanan faktör beslenme şeklidir. Bu nedenle çocuklarda beslenme tarzının detaylı olarak sorgulanması gerekir. Yeterli, düzenli, dengeli beslenmemek, su tüketiminin az olması, lif içeren sebze meyve tüketiminin az olması, abur cubur tüketiminin fazla olması kabızlığa neden olabilmektedir.
Ayrıca tuvalet eğitimi döneminde yapılan hatalar kabızlık nedenlerinden biridir. Tuvalet eğitiminin amacı, bağırsak içeriğinin boşaltılacağı zamana kadar dışkı tutma alışkanlığının kazanılmasıdır. Bu durum, bu yeteneği kazanmaya çalışan çocukta az sıklıkta dışkılamaya çalışma ve neticede birikmiş ve katılaşmış dışkının oluşumuna zemin hazırlamaktadır. Bunun için, çocukları tuvalet eğitimine itmekten ziyade, tuvalet eğitimine hazır olup olmadıklarını gösteren bulguların izlenmesi ve uygun zamanın buna göre tayin edilmesidir.
Ayrıca çocuğun tuvalet ihtiyacını oyun, tuvaletin kirli olması gibi nedenlerle ertelemesi
Hareketsizlik, vaktin büyük bir bölümünü televizyon ya da bilgisayar başında geçirmek
Okula başlamak gibi yeni bir sosyal yaşantıya adım atmak, okulda tuvalete gitmekten çekinmek gibi nedenler kabızlığa yol açmaktadır.
Ağrılı dışkılama, kabızlıkta önemli bir nedendir. Özellikle dışkının katılaşması, taşlaşmasına neden olan en önemli faktörün ağrılı dışkılama olduğu gösterilmiştir. Çünkü ağrı, çocuğun dışkılamayı ertelemesine, bu da dışkının bağırsakta birikerek daha büyük ve katı bir hal almasına neden olarak dışkılama esnasındaki ağrıyı daha da artırmaktadır. Bu da kısır bir döngüye neden olmaktadır. Yani ağrı nedeniyle gaitasını tutar, tuttukça gaita sertleşir.
Ayrıca bebeklerin ek gıdaya geçiş döneminde de kabızlık görülmektedir.
Kabızlık esnasında ne gibi ilave bulgular gözlenebilir
Uzun süren kabızlıkla karın ağrısı, iştahsızlık, bulantı, kusma gibi problemler oluşur.
Dışkısı gelen çocuk, bir köşeye saklanır, dışkılamayı ertelemek için bacaklarını ve kalçasını kasar, ağlar, terler, kızarır ve anne-babayı endişe eden bir süreç yaşanmaya başlar.
Sürekli kabızlığı olan çocuğun idrar torbasının kapasitesi azalacağından (komşuluktan dolayı) bu çocuklar normalden daha sık idrara çıkabilir ve daha sık idrar yolu enfeksiyonları izlenir.
Ayrıca makada yakın bölgede katı, taşlaşmış gaitanın üst kısımlarında daha sıvı gaita bulunur. Bu gaita sızarak iç çamaşıra bulaşır. Sanki gaitasını kaçırmış gibi bir izlenim oluşturur.
Kabızlık sık görülen bir durum mudur?
Çocukluk çağında oldukça sık görülen bir durumdur. Tahmini olarak okul öncesi çocuklarda %3 ila %5 arasında görülmektedir.
Önleme ve tedavide neler yapılır?
Bebekler ilk 6 ayda sadece anne sütü ile beslenmeli ve 2 yaşına dek anne sütü almalıdır.
Geçerli nedenlerden dolayı anne sütü verilemiyorsa doktor tarafından önerilen mamalar kullanılabilir.
Tuvalet terbiyesinin 2,5 yaşından önce verilmemesi, bu konuda anne babaların zorlayıcı bir tavır takınmaması önemlidir.
Tuvalet eğitimi sırasında tuvalette müzik dinletilmesi, kitap okunması gibi hoş eğlencelerle alıştırılmaya çalışılması bu zorlu dönemin daha kolay geçilmesini sağlayacaktır.
Klozet tipi tuvalet kullanılıyorsa çocuğun ayağının altına bir tabure koyularak dizlerin kalçadan yüksek olması sağlanmalıdır. Bu şekilde oluşturulan çömelme benzeri hareket oluşturduğu açı ile dışkılamayı kolaylaştırmaktadır.
OKUL ÇOCUĞUNDA, Tuvalet ertelenmemelidir. Tuvalet pis gitmek istemiyorum yerine tuvalet ihtiyacını sağlayıp el hijyenine dikkat edilmelidir.
Spor barsak hareketlerini arttıracaktır.
Lifli gıdalar; tam tahıllı ekmekler(tam buğday, koyu çavdar, yulaf), elma, kayısı, domates, vişne, kurutulmuş meyve, her türlü yeşil sebze tüketimi arttırılmalıdır. Lifli gıdalar suyu emip, dışkıyı yumuşatır. Böylece sindirilmiş yiyecekler bağırsakta daha hızlı ve kolay ilerler. Atıştırmak için cips yerine patlamış mısır, fındık, kurutulmuş meyve tercih edilmelidir. Meyveleri kabuklu tüketmeye ve bol su tüketimine özen gösterilmelidir.
Özellikle sabahları ılık su içmek bağırsakları olumlu yönde çalıştıracaktır.
Özellikle yemek sonrası tuvalete oturma önemlidir.
Tedavide ise çocuğa zarar vermeyecek ilaçlar seçilir uygun dozda ve uzun süreli tedavi verilir.
Doktorunuzun tavsiye ettiği ilaçları kullanırken bu rahatsızlığın çok sık görüldüğü, hastayı ve anne babaları çok yoran bir hastalık olduğu unutulmamalıdır.
En sık yapılan hatalar; ilaç tedavisinin uygun dozda verilmemesi veya yarar gören çocuklarda ilaçların kısa zaman sonra kesilmesidir.
Tedavinin uzun süreli olması çocuğun ağrılı dışkılama deneyimini unutması açısından önemlidir.
Tedavi edilmediğinde neler yaşanabilir?
Kabızlık uzun sürdüğünde, aşırı gerilmeye bağlı hemoroid (basur) ve sert dışkıya bağlı fissürler (çatlak) oluşturabilir. Bu nedenle kanama görülebilir.
Bazen çok zorlanma barsak yüzeyinin makattan dışarı itilmesine neden olur.
Ayrcıca çeşitli psikososyolojik sorunlar ortaya çıkabilir.”dedi.